FRIESE SCHAAKKAMPIOENEN 1913-2024 (Update 4 juni 2025)
(Dolf Wissmann, 12-06-2025)
Bij de Friese Schaakbond wordt jaarlijks gestreden Hét Fries Kampioenschap. Er wordt gespeeld met een gangbaar, klassiek, speeltempo (bedenktijd p.p.p.p. ongeveer 2 uur, met mogelijke uitloop) en ieder FSB-lid, ongeacht leeftijd of gender, mag meedoen. De benaming FK Senioren, die wel eens opduikt is dus onjuist, ‘FK Individueel’ zoals onlangs werd bedacht lijkt me goed. Dit is het hoofdtoernooi van de Bond, zou ik denken.
In 2016 kwam ik er achter dat de FSB geen data over de voorgaande edities van het toernooi had bewaard, er was zelfs geen Lijst met Winnaars. Het was me al snel duidelijk dat, als ik wilde dat die lijst er kwam – en dat wilde ik – ik die zelf moest maken. Ik zag aardige mogelijkheden om, vanaf de editie in 1913, tot een vrij volledige lijst zonder al te veel onzekerheden te komen. Bij mijn onderzoek trof ik sporen aan van eerdere pogingen, die echter om de een of andere reden allemaal waren gestrand. Een deel van het materiaal dat het had opgeleverd kon ik wel gebruiken, daar heb ik mijn voordeel mee gedaan.
De deadline die ik voor ogen had was het FK in 2018, en tijdens dat toernooi kon ik inderdaad een vrij volledige – hopelijk redelijk betrouwbare - Lijst met Winnaars openbaar maken. Later dat jaar, in september, verscheen de lijst ook in Skaakstikken-2.
Vlak voor de FK-editie van 2022 had ik al eens een update gemaakt, zo nu en dan echter blijkt dat de oude versie, ook al is ie door de tijd ingehaald, de neiging heeft zich opnieuw te presenteren.
Nu dan:
UPDATE 4 JUNI 2025:
De periode na 2018 is als volgt kort samen te vatten: Migchiel de Jong voegde twee titels toe aan zijn verzameling en kwam op 11. I.v.m. de epidemie werd het toernooi meer dan drie jaar lang niet gehouden, de jaartallen 2020 en 2021 zijn daardoor zeldzame ‘gaten’ in de lijst geworden. Na die periode wist Amir Nicolai twee keer te winnen en zijn aantal op 3 te brengen. Vorig jaar ging de titel dan toch weer eens naar een niet-Philidoraan: Selwin Keuning.
Aantal Friese titels
Ik houd het erop dat er t/m 2024 nu 108 edities zijn geweest, de 109e is van 4 t/m 14 juni 2025 en is op moment van schrijven bezig.
Van de 39 winnaars waren er 19 die het toernooi minstens nog een keer wonnen, en samen namen ze 88 titels voor hun rekening. Amir Nicolai, in 2008 met 16 en een half jaar waarschijnlijk de jongste kampioen ooit, schaarde zich in 2022 bij de meervoudige winnaars.
De 20 resterende spelers zijn (vooralsnog) eenmalige winnaars, enkele ‘grote’ namen behoren tot deze groep.
Meervoudige Winnaars van het FK, met vermelding van jaartal waarin de eerste Friese titel werd bemachtigd, het jaartal van de (voorlopig) laatste, alsmede het aantal:
Haije Kramer: (1935-1955) - 19 titels
Migchiel de Jong: (2000-2019) - 11 titels
Yge Visser: (1983-1999) - 8 titels
Karst M. Bergsma: (1926-1932) - 6 titels
Jurjen D. Tolsma: (1918-1923) - 5 titels
Fedde van Wijngaarden: (1970-1975) - 5 titels
Karel Eringa: (1976-1982) - 4 titels
Babak Tondivar: (2001-2005) - 4 titels
Eelze Ploegh: (1933-1961) - 3 titels
Auke van der Bijl: (1958-1962) - 3 titels
Siep H. Postma: (1965-1967) - 3 titels
Amir Nicolai: (2008-2023) - 3 tiels
Simon Jans Rienks: (1913 en 1914) - 2 titels
W. Ennema: (1915 en 1916) - 2 titels
Jan Frederik Heemskerk: (1923 en 1924) - 2 titels
Kor Mulder van Leens Dijkstra: (1951 en 1956) - 2 titels
Theun van den Tol: (1950 en 1963) - 2 titels
Wim Ooiman: (1968 en 1969) - 2 titels
Rienk Sijbesma: (1987 en 1989) - 2 titels
Hoge scores en lange series winstpartijen
Een 100%-score is op een FK een stuk of wat keren voorgekomen. Toen het Migchiel de Jong in 2016 lukte waren er in ieder geval zes eerdere gevallen (1915, 1930, 1932, 1941, 1950 en 1965) geweest, maar in de laatste 50 FK's was het niet meer gebeurd! Een gebeurtenis die zich maar twee keer per eeuw aandient dus?! Nou … nee. Een jaar later bleek van niet, want toen gooide de titelverdediger er nog een 7 uit 7 tegenaan. Met de winstpartij in de 1e ronde van het FK in 2018 kwam zijn winst streak op 15. Waarschijnlijk de langste in de geschiedenis van het FK.
Eenmalig Fries Kampioen Hirsch David Bornstein – in 1928 toernooiwinnaar met 12.0 uit 13 partijen – verloor destijds in de laatste ronde, daar ging dus een streak van 12 winstpartijen aan vooraf. De langste winst streak behaald op één FK-editie. Bornstein kan behoud van dit record voorlopig met een gerust hart tegemoet zien.
Een derde winst streak in de dubbele cijfers is die van Yge Visser: op het FK in 1985 de laatste 3 gewonnen, op het FK in 1986 de eerste 8. Een winst streak van 11.
De Friese schaakkampioenen:
Daar waar de exacte eindstand van de FK-eindronde bekend is, en de score van de winnaar minder dan een punt onder het maximum was, heb ik dat feitje er tussen haakjes bij vermeld.
Als je bedenkt dat sterke spelers, uit welke hoek van Fryslân ze ook komen, vaak de weg naar Philidor wel vinden, gebeurt het maar zelden dat de FK-winnaar aan te duiden is als een ‘niet-Philidoriaan’. Daar waar mijn kennis toereikend was om een en ander vast te stellen, heb ik de club van betreffende winnaar er bij gezet. Zoals bij de huidige kampioen, Selwin Keuning.
2025:
2024: Selwin Keuning (schaakclub Sneek)
2023: Amir Nicolai
2022: Amir Nicolai
2021: niet gehouden
2020: niet gehouden
2019: Migchiel de Jong
2018: Migchiel de Jong
2017: Migchiel de Jong (7 uit 7!)
2016: Migchiel de Jong (7 uit 7!)
2015: Migchiel de Jong
2014: Migchiel de Jong
2013: Nick Maatman
2012: Migchiel de Jong
2011: Migchiel de Jong
2010: Migchiel de Jong
2009: Migchiel de Jong (6,5 uit 7)
2008: Amir Nicolai
2007: Johnny Fluit (schaakclub Sneek)
2006: Jippe Kamstra
2005: Babak Tondivar (6,5 uit 7)
2004: Babak Tondivar
2003: Babak Tondivar
2002: Karel van der Weide (6,5 uit 7)
2001: Babak Tondivar
2000: Migchiel de Jong
1999: Yge Visser (6.5 ui 7, de 100% sneuvelt in laatste ronde)
1998: Sipke Ernst
1997: Yge Visser
1996: Sybolt de Boer
1995: Yge Visser
1994: Eelke Wiersma
1993: Bas van der Lijn (6.5 uit 7)
1992: Yge Visser
1991: Yge Visser
1990: Cor Kamstra
1989: Rienk Sijbesma (schaakclub Lasker)
1988: Jan Wiersma
1987: Rienk Sijbesma
1986: Yge Visser (8,5 uit 9, de 100% sneuvelt in laatste ronde)
1985: Yge Visser (8,5 uit 9)
1984: Addy Lont
1983: Yge Visser (8,5 uit 9)
1982: Karel Eringa (8,5 uit 9)
1981: Karel Eringa
1980: Jan Boersma
1979: Harm Holscher
1978: Egbert Wind
1977: Karel Eringa
1976: Karel Eringa
1975: Fedde van Wijngaarden
1974: Fedde van Wijngaarden
1973: Arjen de Groot
1972: Fedde van Wijngaarden (6,5 uit 7)
1971: Fedde van Wijngaarden
1970: Fedde van Wijngaarden
1969: Wim Ooiman (4,5 uit 5)
1968: Wim Ooiman
1967: Siep H. Postma
1966: Siep H. Postma
1965: Siep H. Postma (7 uit 7!)
1964: Henk de Vries (Harlingen, de eerste niet-Philidoriaan sinds lang)
1963: Theun van den Tol (8,5 uit 9, Kramer doet op aandringen nog één keer mee en wordt 2e)
1962: Auke van der Bijl
1961: Eelze Ploegh
1960: Auke van der Bijl
1959: Eelze Ploegh (de tweede titel voor Ploegh, 26 jaar na de eerste)
1958: Auke van der Bijl
1957: Dirk Boven
1956: Kor Mulder van Leens Dijkstra (3,5 uit 4. Kramer trekt zich op verzoek terug)
1955: Haije Kramer (6,5 uit 7)
1954: Haije Kramer
1953: Haije Kramer (5,5 uit 6)
1952: Haije Kramer (6,5 uit 7)
1951: Kor Mulder van Leens Dijkstra (Kramer doet niet mee)
1950: Theun van den Tol (7 uit 7! Kramer wordt 2e)
1949: Haije Kramer
1948: Haije Kramer
1947: Haije Kramer
1946: Haije Kramer
1945: Haije Kramer
1944: Haije Kramer (5,5 uit 6)
1943: Haije Kramer
1942: Haije Kramer (5,5 uit 6)
1941: Haije Kramer (7 uit 7!)
1940: Haije Kramer
1939: Haije Kramer (6,5 uit 7)
1938: Haije Kramer
1937: Haije Kramer
1936: Haije Kramer
1935: Haije Kramer
1934: -
1933: Eelze Ploegh
1932: Karst M. Bergsma (5 uit 5!)
1931: Karst M. Bergsma
1930: Karst M. Bergsma (4 uit 4)
1929: Karst M. Bergsma
1928: Hirsch David Bornstein (12.0 uit 13 partijen. Na 12x winst lijdt Bornstein in de slotronde toch nog een nederlaag)
1927: Karst M. Bergsma
1926: Karst M. Bergsma
1925: Jan Frederik Heemskerk
1924: Jan Frederik Heemskerk
1923: Jurjen Dirk Tolsma
1922: Jurjen Dirk Tolsma
1921: Jurjen Dirk Tolsma
1920: Jurjen Dirk Tolsma
1919: (?)
1918: Jurjen Dirk Tolsma
1917: L. Reiding
1916: W. Ennema
1915: W. Ennema (3 uit 3)
1914: Simon Jans Rienks
1913: Simon Jans Rienks (3,5 uit 4)
Aan deze lijst kunnen geen rechten worden ontleend.
