SCHAAK COMBINATIE LEEUWARDEN

Allereerst wil ik nog eens benadrukken dat het een mooi toernooi was daar bij jullie. Met ook van jullie beiden ... goed werk! Ik zou het toejuichen als jullie het FK in 2024 weer organiseren.

In mijn wekelijkse schaakrubriek in Friesch Dagblad heb ik ook voor de rubriek van vandaag weer een partij uit het FK gekozen. Willem Kuiper met wit tegen Martijn Tuininga. Uit de 4e ronde.

Zoals ook de afgelopen weken, heb ik voor de toernooisite weer een wat uitgebreidere versie van mijn analyse gemaakt. Hierbij! Of is de site, nu het toernooi afgesloten is, eveneens afgeloten?!?
groet

groet;Dolf

Van het Fries Kampioenschap deze week een duel tussen twee spelers die op basis van rating vielen onder groep B.

Willem Kuiper (geb. 1955) behoorde de laatste jaren op ieder FK tot de deelnemers en daarbij was de 9e plek in de eindstand van de editie in Damwâld (2019) waarschijnlijk zijn beste resultaat.

In de 4e ronde van de editie in Bilgaard speelde hij tegen Martijn Tuininga (geb. 2003), een speler van Schaak Combinatie Leeuwarden die graag de aanval zoekt.

Het werd een partij met tegengestelde rokades en een wederzijdse aanval op beide koningsstellingen. Van beide spelers komen momenten voorbij, waarop een zekere minachting voor het streven naar een zo groot mogelijke materiële voorsprong lijkt te spelen. Die houding juich ik toe.

Zo krijgt wit op de 34e zet een tweede dame op het bord, zeer tijdelijk lijkt het, want zwart kan de nieuwe dame er onmiddellijk af halen. Maar die hoeft ie niet. Hij wil tegenspel. Het paard dat de dame kan slaan vervolgt daarom zijn weg, en kijkt zelfs niet om naar de dame.

Even later blijkt dat de witspeler wel raad weet met zo’n paard, hij gooit er een toren tegen aan. Hij offert vervolgens nog meer materiaal terug en bij de schermutselingen levert hij bijvoorbeeld op de 44e zet ook een van die dames in. Van terugofferen met mate is bepaald geen sprake, en zo levert een telling van e.e.a. vlak na de 46e zet op dat hij een pion achter staat! In werkelijkheid zit er voor hem dan al een nieuwe stukwinst in de stelling, de materiële voorsprong voor zwart is slechts van korte duur.

Wit: Willem Kuiper (S.C. Franeker), Zwart: Martijn Tuininga (Schaak Combinatie Leeuwarden), 4e ronde Fries Kampioenschap, Leeuwarden, 27 juni 2023.

1.e4 g6 2.d4 Lg7 3.Pc3 Pc6 4.Pf3 d6 5.Le3 Pf6 6.h3 a6 7.Le2 Pd7 8.g4 e5 9.d5 Pe7 10.Dd2 h6 11.a4 Pb8?! Betekent vooral tijdverlies. Zo slecht stond dat paard op d7 niet. 12.0-0-0 Ld7 13.Ph2

13.-Pc8 Ook die vertraagt de zwarte aanval die straks komt. T.o.v. de witte aanval, zo zou je kunnen zeggen, heeft die van zwart een achterstand, die na 13.-b5! nog best binnen de perken zou zijn. De engine geeft nu (na 13.-Pc8) 14.Tdf1! als beste zet, om twee zetten later (na 15.f4) met de toren op f4 terug te kunnen slaan en snel te verdubbelen op de f-lijn. In de partij kiest wit voor 14.f4 en die had zwart dan ook het beste met 14.-exf4! kunnen beantwoorden. Hoe het op detailniveau ook precies zit: in de komende fase gaan beide spelers helemaal los op de vleugel waar de koning van de tegenstander staat. 14.f4 b5 Zo dus. 15.f5! b4! En zo. 16.Pb1! Lxa4 17.h4 b3 18.c4 Maakt het heel lastig voor zwart om er doorheen te komen. 18.-c5! 19.Tdf1! a5 20.Pf3 Pa6 Op een paar eerdere momenten zou fxg6 objectief gezien de beste zijn geweest, maar in de praktijk is het heel goed wat Kuiper heeft gedaan. Zwart moest vijf zetten lang rekening houden met fxg6, maar bijvoorbeeld ook met volledige insnoering middels g4-g5 en f5-f6. Met de komende actie neemt wit een optie op de winst, en zwart kan er niet al te veel tegen doen. 21.fxg6! fxg6 22.h5! Met 23.g5! als de stevigste dreiging. 22.-g5

Als wit vanaf nu bijvoorbeeld de zwarte stelling via de f-lijn probeert binnen te dringen, kan het nog wel even duren. Daarnaast krijgt zwart dan de kans om zijn aanval te versterken. 23.Pxg5! Maar deze is zeer effectief, zwart moet spoedig alle zeilen bijzetten om niet mat gaan, materiaal te verliezen, of witte pionnen naar zijn onderste rij te zien lopen. En met gelijk twee pionnen voor het stuk is de materiële schade voor wit wel te overzien. 23.-hxg5 24.Lxg5 Dd7 25.h6 Lf8 26.Lf6! Th7 27.g5! Pe7 28.Lh5+ Kd8 29.Lg6! Th8 30.Lf5! De8 31.Lxh8 Een mooie gelegenheid, zo dacht ik toen ik de partij voor het eerst naspeelde, om het spel van Kuiper toch even te bekritiseren. Want in plaats van dat materialistische wegplukken van de toren, ging de engine 31.Dxa5+ Pc7 32.Db6! vast hoger waarderen, schatte ik in. Maar nee! Dat slaan van die toren zou zowaar de beste zijn. 31.-Pb4 32.Lf6 Kc7 33.h7 Pg6 34.h8D

Die nieuwe dame heeft na 34.-Pxh8 een kort leven, maar dan heb ik na 35.Txh8 nog altijd weinig spel, heeft Tuininga misschien gedacht. Hij is er in deze partij nog niet echt aan te pas gekomen en is op zoek naar tegenspel, dat is waarschijnlijk het doel waarmee dat paard op missie is gestuurd. Vanaf c8 werd e7 bereikt, daar nog een aantal zetten in de penning gestaan, maar vervolgens toch nog g6 geslopen. Dat paard nu uit angst voor die tweede dame op h8 laten sneuvelen, dat past niet in dat verhaal. 34.-Pf4 En dus mag wit die extra dame houden. Zelfs als er dames voorbij komen kennelijk, houdt het paard het doel voor ogen en dus wordt de missie voortgezet. 35.Th7+ Kb6 36.Txf4 Het zekere voor het onzekere, dat is wat Kuiper op zijn beurt wellicht bij de escapades van dat paard heeft gedacht. Een directe dreiging leek het paard vanaf f4 nog niet te hebben, daarover nadenken is na de reactie van de witspeler sowieso niet meer relevant, want inmiddels staat die knol al naast het bord. 36.-exf4 37.Pc3 f3 38.Kd1 f2 39.Dxf2 Een volle dame en een pion, dat is nu de materiële voorsprong. 39.-Pd3 40.Dh2 Ka6 41.Td7!? Geeft een volle toren terug, maar het levert niet veel op. 41.-Lxd7 42.D8h7 Ta7 43.Lxd7 Txd7 44.e5?! Kost nog meer materiaal. Was Kuiper hier, door bv. tijdnood, de controle een beetje kwijt aan het raken?! 44.-Txh7 45.Dxh7 Het verschil is nog maar één pionnetje en die gaat er zo meteen af, dan staat het dus zowaar weer gelijk. Als de witspeler bij het teruggeven van dat materiaal heeft ingeschat dat alles hier oké is … heeft hij trouwens gelijk. Wit heeft de winst nergens weggegeven en dreigt nu 46.Pb5! Na 45.-Pxe5 46.Pb5 Dd7 47.Dxd7 Pxd7 48.Lc3 duurt het niet lang of zwart moet opnieuw een stuk inleveren. 45.-Pxb2+ 46.Kc1 Pxc4 Anders komt 47.Pb5. Het was eerder in de partij vrijwel ondenkbaar dat wit de materiële voorsprong nog kwijt zou raken, maar de feiten liegen niet: hij heeft op dit moment een pion minder op het bord. 47.Dd3! En dat blijft ook zo, hij heeft zo meteen echter wel een stuk meer. 47.-a4 48.Dxc4+ Ka5 49.Ld8+! En nog eens geeft hij de verworven materiële voorsprong terug! Maar .. goed gezien, het was ‘mat in twee’ en dit is de oplossing van die tweezet. 49.-Dxd8 50.Db5#. 1-0. Mooi altijd vind ik, als je een partij wint met in de slotstand minder materiaal op het bord. Kuiper moest er hard voor werken om ’t voor elkaar te krijgen, maar het is ‘m gelukt.

Dat een partij al in de opening wordt beslist, gebeurt zeker niet vaak, ook van dit duel zou ik dat niet willen zeggen. Feit is echter wel dat toen beiden, rond de 14e zet, aan hun aanval begonnen, zwart in feite al een achterstand had. En door het stevig te spelen gaf Kuiper in het vervolg Tuininga niet veel kans om nog terug te komen.

Zoals ik vorige week al liet doorschemeren heeft het Fries Kampioenschap, dat in de Leeuwarder wijk Bilgaard wordt afgewerkt, dit jaar een strak speelschema. Op twee achtereenvolgende weken is er een speelronde op de dinsdag-, woensdag- en de donderdagavond, zodoende hebben we nu alleen de slotronde, morgenmiddag (1 juli), nog voor de boeg.

Ik ontdekte vorige week dat ik als deelnemer aan het toernooi met de nodige efficiency te werk moest gaan om tussen de speelronden door ook nog een partij te analyseren en de wekelijkse schaakrubriek te schrijven, maar vond in de ontstane noodsituatie nog een uitweg door een partij van mezelf te selecteren. Die had ik tijdens de ronde LIVE gevolgd, daardoor kostte de na-analyse niet zo veel tijd.

Ging ik vanwege de succesvolle oplossing voor de rubriek van deze week dus nog maar eens een eigen partij tonen?!

Nee nee, geen optie.

Ik stelde me in op een zware week waarin ik ergens tussen de ronden 4,5 en 6 door, een partij die ik helemaal nog niet kende enigszins moest zien te begrijpen teneinde er daarna nog iets zinnigs over te kunnen vertellen.

De 4e ronde was de meest geschikte om een partij uit te selecteren en aan de paring daarin lag het in ieder geval niet.

Migchiel de Jong, nr. 1 op de plaatsingslijst, tevens de Friese kampioen van 2000, 2009, 2010, 2011, 2012, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 en 2019, met wit tegen Amir Nicolai, nr. 3 op die lijst en de kampioen van 2008 en 2022, de titelverdediger dus, met zwart. Omdat mijn eigen partij weer vrijwel al mijn aandacht opeiste, kreeg ik van dat topduel, hoewel ik er slechts een meter van af zat, op de avond zelf niet veel mee, maar ik wist daarna al snel dat het een spektakelstuk geworden was.

Dat ik een dag later zelf tegen Nicolai speelde kwam, afgezien van het feit dat ik altijd van ‘m verlies (hij maakte er in de head-to-head 8.5-0.5 van), deze keer eigenlijk wel goed uit, want zo kon hij me na afloop daarvan nog mooi wat vertellen over die clash van een dag eerder.

Wit: Migchiel de Jong (Philidor 1847), Zwart: Amir Nicolai (De Donger, Philidor 1847), 4e ronde Fries Kampioenschap, Leeuwarden, 27 juni 2023.

1.Pf3 d5 2.e3 Pf6 3.b3 Lf5 4.Lb2 e6 5.Le2 h6 6.c4 c6 7.0-0 Ld6 8.d3 0-0 9.Pbd2 Lh7 10.a3 Pbd7 11.Te1 Te8 12.Lf1 e5 13.cxd5 cxd5

Zwart heeft in de beginfase wat meer initiatief getoond, om daar paal en perk aan te stellen was 14.e4! nu de aangewezen zet. Mogelijk was ook 14.b4 nog wel speelbaar. Misschien vond De Jong 14.-a5 daarop vervelend, die zet kan overigens ook als hij geen b3-b4 speelt. Op 14.b4 hoeft wit 14.-e5?! (15.dxe4 dxe4 16.Pc4 Lc7 17.Pd4) niet te vrezen. 14.Tc1?! Ook hierop komt 14.-e4? absoluut niet in aanmerking maar de torenzet heeft een opzichtig nadeel. 15.-De7 De pion op a3 hangt. Op 16.b4 is er weer 16.-a5! en na 16.a4 is 16.-e5! ineens toch aantrekkelijk vanwege 17.dxe4 dxe4 18.Pc4 Lb4! 15.Ta1 En nu heeft wit natuurlijk gewoon twee zetten ingeleverd. De engine geeft aan dat de situatie nu ongeveer zo is dat het voor beide partijen het beste is om het opspelen van de e-pion na te streven. Dat beiden daarin slagen is uitgesloten, een succesvolle uitvoering is namelijk een automatische doorkruising van het plan van de tegenstander. Een garantie dat het dan ook tot voordeel leidt, is dat overigens niet, de twee tempi winst hebben voor de opstoot van de zwarte e-pion echter een heilzame werking gehad, die is niet dubieus meer, 15.-e4! is nu juist sterk. Makkelijk in te schatten is het allemaal niet maar volgens de engine kan de loper na 16.dxe4 dxe4 17.Pc4 prima naar c7 en staat zwart erg goed. 15.-Tad8?! Nicolai heeft die loper echter nog liever op b8, ik vermoed dat hij daarom eerst nog deze doet, bovendien ontmoedigt deze torenzet de aangewezen actie om e5-e4 te verhinderen. Desondanks is de engine hier vrij resoluut: wit moet 16.e4! doen en staat dan niet veel minder. 16.b4?! Een cruciaal moment. Hoewel het de partij zeker niet definitief beslist krijgt die mini-clash om wie e4 gaat doen een winnaar. 16.-e4! En dat is zwart, want dit is sterk. 17.dxe4 dxe4 18.Pd4 h5! Om op de volgende zet gelijk een beuk op die koningsstelling te geven. 19.g3 h4! 20.Pc4 Lb8 21.a4 Pe5 22.Pxe5 Dxe5 23.De2 Dg5! De zwarte aanval wordt steeds dreigender. 24.Db5?!

Wit gaat liever iets ondernemen kennelijk, met de dame op avontuur dus, dan zich tegen de zwarte aanval verdedigen. Maar na 24.-Td5! en bv. 25.Dxb7 hxg3 26.hxg3 Lxg3! slaat de zwarte aanval door. 24.-Te5? Typisch een zet die een slapeloze nacht op kan leveren. Nicolai vergeet even dat hij e8 dubbel heeft gedekt en ‘lift’ de verkeerde toren. Op e5 staat de toren in de lijn van Lb2, maar ook in die van zijn eigen Lb8, de vork Pd4-c6 zit straks in de stelling, het paard kan later niet van g4 naar e5 en mocht wit in het diagram hieronder f2-f4 spelen, dan hangen dame én toren. Uiteindelijk blijkt er voor de zwartspeler één groot voordeel te zijn van die toren op e5. Omdat die straks vreselijk in de weg staat, kan hij die geniaal offeren. 25.Dxb7! hxg3 26.hxg3 Nu 26.-Dh6! en zwart behoudt aanval. 26.-Pg4?!

Nu kan wit gelijk spel bereiken met 27.f4! Dh6! 28.Te2 (want 27-.exf3 e.p. 28.Pxf3 levert zwart ook niks op). In die variant kan wit de zetten niet omdraaien. Na 27.Te2?! Dh6! 28.f4?? staat, voor de leek, weliswaar exact dezelfde stelling op het bord, maar dat is schijn, want na de zetten in die volgorde heeft zwart natuurlijk een extra 28e zet, ik doel uiteraard op 28.-exf3 e.p. , en op dat moment is dat ‘en passant’ slaan wel winnend, bijvoorbeeld 29.Dxf3 Txe3! of 29.Pxf3 Le4! en zwart wint in de aanval. Interessant is ook 27.Lg2?! waarop zwart 27.-Pxf2!! heeft. Wit zit dan misschien na 28.Te2! Pd3! nog in de partij. Als wit het offer echter aanneemt, 28.Kxf2?!, ontstaat een zelfde situatie als in de partij: om op g3 in te kunnen slaan wil zwart van die toren af. Fout is dan 28.-Tb5?? want die pakt wit er gewoon af, maakt niet uit hoe, dat wint. Veel beter, winnend zelfs, is dan 28.-Te7! 29.Dc6 Lxg3+, maar mogelijk nog sterker is 28.-Ted5!, op 29.Pe2 komt 29.-Td2!. In de partij blijkt dat offer nog erger voor wit. 27.Tad1? Pxf2!! 28.Kxf2 Net als in die variant na 27.Lg2 is nu ook in de partij de situatie ontstaan dat de toren van e5 moet verdwijnen om het inslaan op g3 (nu de loper niet op g2 staat is Dxg3+ verwoestend) mogelijk te maken. In deze stelling (met 27.Tad1 i.p.v. 27.Lg2) is juist 28.-Ted5? helemaal fout: 29.Pe2! Txd1 30.Txd1. Omdat ook zwart mat kan gaan. Onderste rij. Nicolai had 28.-Te7 gepland, en die wint mogelijk ook. Dat hij daar nu, omdat wit na 29.Dxb8! Txb8 30.Pc6 nog wat kan rommelen van afziet en een nog betere vindt, is wel de cream on the cake in zijn combinatie. De zet die na 27.Lg2 Pxf2 28.Kxf2 gewoon een toren weggeeft, blijkt in de partij juist de absolute killer te zijn.

Enkele dagen geleden begon het Fries Kampioenschap Schaken 2023, een 7-rondig toernooi waarvan de uiteindelijke winnaar tot Fries Kampioen 2023 wordt uitgeroepen. Het betreft dus een editie van het jaarlijkse toernooi dat men in de volksmond ook wel het FK noemt.

Met schaakclub Schaakcombinatie Leeuwarden als organisator is het dit jaar de wijk Bilgaard in Leeuwarden waar e.e.a. plaatsvindt en met speelronden, deze week op dinsdag-, woensdag- en donderdagavond, is het toernooi inmiddels drie ronden ver.

De komende week worden, volgens hetzelfde schema, de volgende drie ronden afgewerkt en, met één vrije dag er tussenin, staat de laatste ronde dan voor zaterdagmiddag, 1 juli is het dan.

Als regel wordt het Fries Kampioenschap jaarlijks georganiseerd en tot voor kort was dat, zonder onderbreking, ook al een hele lange periode ieder jaar gebeurd. De corona-epidemie zorgde er echter voor dat in 2020 en 2021 geen FK werd gehouden, maar met de editie bij Philidor op het Kalverdijkje in september 2022 werd de draad daarna weer opgepakt. De afgelopen decennia vond het toernooi op diverse plaatsen in de provincie plaats, in Leeuwarden was dat dan altijd het Kalverdijkje, leuk dat het nu dan eens Bilgaard is!

Er is misschien eigenlijk niet zo veel op tegen, maar in de loop der jaren koos ik er maar zelden voor om hier een eigen winstpartij te belichten. In theorie leent dit FK zich er wel voor, want ik doe mee en ben van plan er een paar te winnen. Overigens besloot ik pas laat tot deelname aan het toernooi.

Sinds ik de rubriek in Friesch Dagblad schrijf (ergens halverwege 2004) heb ik, denk ik, over alle edities van het FK geschreven. Mijn terughoudendheid om me dit jaar op te geven had onder meer te maken met het regiem waartoe ik mezelf daarmee zou dwingen. Met de eerste ronden op dinsdag, woensdag en donderdag zou ik er in mijn rubriek van een dag later toch aandacht aan moeten besteden. Het zou schrijven ervan zou vooral aan komen op de woensdag, tussen de 1e en 2e ronde in, en dat bleek deze week inderdaad niet mee te vallen.

Gelukkig had ik één duel tijdens die openingsronde LIVE gevolgd, vrij intensief ook nog, en was me van de gebeurtenissen daarin weinig ontgaan. In feite was de partij-analyse al tijdens de partij begonnen, de keuze voor die partij leverde me m.b.t. de rubriek uiteindelijk een fikse tijdswinst op.

Wit: Pieter Ploeger (Philidor 1847), Zwart: Dolf Wissmann (Lasker, De Rode Loper, Philidor 1847), 1e ronde Fries Kampioenschap, Leeuwarden, 20 juni 2023.

1.e4 Pc6 2.d4 e5 3.d5 Pce7 4.Pf3 Pg6 5.Le3 Pf6 6.Ld3 Pg4 7.Ld2 Lc5 8.0-0 d6 9.Pc3 Ld7 Zwart wil op h2-h3 reageren met h7-h5, dan kan wit vast niet slaan. 10.Pe2 h5?! Met de kennis van nu zeg ik: 10.-Lb6 is beter. 11.h3 Eerst h7-h5 dus, en dan h2-h3. Beetje raar. Wellicht beter is 11.b4!, op de volgende zet geldt dat (12.b4!) weer. 11.-De7?! Beter is 11.-Ph4. 12.Pc3?! Onhandig

12.-Pf4! Nu mag zwart niet klagen. 13.Lxf4?! Gelijk 13.Lb5! was mogelijk beter. 13.-exf4 14.Lb5! Lxb5?! Geen sterke reactie. 15.Pxb5 0-0-0 16.De2?! Ook hier was 16.b4! de beste inleiding tot tegenaanval. In de partij kan zwart met 16.-g5! profiteren, na 17.b4 Lb6 18.c4 Pxf2! 19.Txf2 g4! loopt het dan lekker. 16.-Df6?! Levert ook een zet in. 17.c3! g5 18.b4! Nu dan toch. Makkelijk te vinden is het allemaal niet, maar na 18.-Lxf2+ slaat de witte aanval door: 19.Txf2 Pxf2 20.Pxa7+! Kb8 21.Pc6+! of 20.-Kd7 21.e5! 18.-Lb6! 19.a4! a6! Nu vreesde ik 20.a5?!, zwart is echter oké na 20.-Lxf2+! 21.Txf2 Pxf2 22.Pa7+ Kd7!, pion a7 staat dan namelijk niet naast het bord maar op a6. 20.Pbd4! Pe5! Stond sinds 11.h3 en prise, dat paard slaan was voor wit echter nooit aantrekkelijk. In de partij was ik nu erg tevreden, maar de engine zet wit na 21.Pxe5! dxe5 22.Pf5! nog op voordeel. 21.Pd2? Dit is echter een misser. 21.-g4! 22.f3 gxh3 23.gxh3 Dh4 en wit gaf op.

Er was in die eerste ronde gekozen voor een indeling waarbij er in bijna alle partijen een groot ratingverschil was. Volgens de ratingtabel zou in al die partijen de favoriet misschien makkelijk moeten winnen. Ze wonnen inderdaad allemaal, maar het moge duidelijk zijn dat dat niet overal even makkelijk ging.